Buổi sớm mùa gặt, đôi chú chim sâu lích rích kêu, nhảy loách choách rộn trên cành bưởi trĩu quả. Đống bó lúa đã tuốt chất dưới gốc bưởi đêm hôm trước

Mẹ dùng trang bằng gỗ dàn đều thóc ra khắp mặt sân. Đống thóc lớn là vậy mà khi dàn đều vừa vặn khoảng sân nhỏ. Góc này là thóc mới lẫn cả rơm vụn tươi xanh màu cốm, góc kia là đống thóc đã đượm qua ba ngày nắng, nhuộm màu vàng ruộm. Chuẩn bị xong xuôi, mẹ giao nhiệm vụ cho tôi ở nhà "đi thóc". "Đi thóc" đơn giản là dùng bàn chân đảo những hạt thóc nằm ẩn sâu bên dưới lên trên. Có vậy, thóc mới được đảo đều, phơi trọn trong ánh nắng.

Tranh của Lê Hải

Sân thóc đầy nắng, nhuộm khoảng sân nhỏ ngập đầy một màu vàng tươi. Bỏ đôi dép bên ngoài, tôi đặt bàn chân mình lên đầu sân thóc mới theo hướng vuông góc với đường thóc mẹ tôi đã đi sẵn. Đầu thóc mới sắc nhọn, đâm vào bàn chân đau rát. Tôi lựa thật khéo, lách bàn chân mình vào giữa lớp thóc dày. Đôi chân rê, miết dưới lớp thóc dày kéo bật lên những hạt thóc tươi lẩn khuất sâu bên dưới. Bàn chân đi đến đâu, lớp thóc bên dưới bị xới trộn lên, đổ sang hai bên, để lại phía sau từng rãnh nhỏ như những đường cày trên nền đất ẩm. Chỗ rãnh sân ẩm ấy được ánh nắng chiếu vào nhanh chóng bốc hơi nước khô se mặt.

Góc sân còn lại, mặt trời còn khuất bởi dãy tường cao nên ánh nắng còn chưa chiếu đến. Tôi cùng bố tranh thủ quạt đống thóc đã phơi khô từ nhiều ngày trước. Lựa xuôi hướng gió trời, bố tôi đặt hai chiếc quạt điện-một cao, một thấp-trước khoảng trống nhỏ góc sân. Hai chiếc quạt tạo nên luồng gió đủ đều để thổi tách được bụi và thóc lép còn trộn lẫn. Trong nhà ngang, bố tôi vẫn treo chiếc quạt lớn hình vuông làm bằng nan tre phất giấy trước đây dùng để quạt thóc bằng tay. Nhưng từ khi quạt điện trở nên phổ biến, chiếc quạt ấy không được sử dụng nữa.

Dùng chiếc trang gỗ, tôi lựa chiều từ dưới chân đống thóc hất từng trang thóc vào thúng nhỏ. Bố tôi đón thúng thóc trên tay, một tay nắm ngang vành thúng, tay còn lại đỡ sau đáy. Cứ thế, từ từ đổ từng ít một số thóc trên thúng xuống. Qua luồng gió mạnh của quạt, chỗ thóc rơi xuống thổi chéo về phía trước như cơn mưa bị gió tạt mạnh. Số bụi và thóc lép bị gió thổi bay, tách riêng khỏi phần thóc sạch. Từng hạt mưa vàng rơi rào rào xuống nền sân bắn tung lên rồi rớt xuống ngay sát chân bố tôi.

Cơn mưa vàng đổ xuống đều đều, đống thóc chẳng mấy chốc cao dần lên, vượt cả chiếc quạt nhỏ đặt thấp bên dưới. Khi ấy, tôi quét số thóc lép, bổi vụn xung quanh rồi xúc từng thúng thóc ra khoảng sân còn lại, nhường chỗ cho số thóc chuẩn bị được quạt tiếp. Những hạt thóc được thổi sạch bụi, chỉ còn lại những hạt đanh, vỏ sáng lên dưới nắng. Thúng thóc vàng cũng vì thế trở nên nặng hơn nhiều so với trước.

Phía trên cao, cành bưởi nhỏ lá nằm trong lá ken dày khoảng không gian nhưng vẫn không đủ để ngăn ánh nắng sớm chiếu xiên. Một vài ánh nắng lọt qua, chiếu xuống ngay chỗ những hạt thóc vàng rơi xuống. Ngồi dưới thấp xúc số thóc chưa quạt cuối cùng, tôi thấy rõ từng hạt bụi vàng trong nắng bay ra cùng cơn mưa vàng đổ xuống từ thúng thóc trên tay bố. Ánh nắng chiếu cả lên khuôn mặt bố, từng giọt mồ hôi chưa kịp lau ánh lên màu sắc long lanh từ từ lăn dài trên má, rớt xuống đất cùng cơn mưa vàng.